arcam

Station aan de toenmalige stadsrand
Het Amstelstation, ofwel Station Amsterdam Amstel, is in 1939 geopend door koningin Wilhelmina. Het station wordt opgeleverd aan een toenmalige stadsrand en zorgt onder andere voor een betere bereikbaarheid van de Rivierenbuurt en Watergraafsmeer. Het station vervangt bovendien het Weesperpoortstation. Het Amstelstation wordt het eerste knooppunt in Nederland waar verschillende vervoersmiddelen (trein, bus, fiets, voetganger, auto, tram en later ook metro) samen kunnen komen. De bouw van het station maakt onderdeel uit van een werkverschaffingsproject om de economische en sociale crisis te bestrijden.

Schellings spoorwegstations
Het Amstelstation is ontworpen door Architect H.G.J. Schelling in samenwerking met Jan Leupen van de Gemeente Amsterdam. Cor van Eesteren heeft het stedenbouwkundige deel vormgegeven. Schelling treedt in 1913 als architect in dienst bij de Nederlandse Spoorwegen, waar hij tot zijn pensioen in 1954 diverse stations ontwerpt. Zijn ontwerpen zijn dan ook bepalend voor het gezicht van de Nederlandse spoorarchitectuur in die periode. Het Amstelstation wordt gezien als een vernieuwing in zijn omvangrijke oeuvre en wordt mede daardoor in 2004 tot Rijksmonument verklaard.

Kruising tussen fabriek en kerk
Het Amstelstation is gebouwd in functionalistische stijl. Dit is onder andere te zien aan de diverse niveaus waarbij het station als een puzzel in elkaar steekt. Het station heeft twee eilandperrons en vier sporen die beiden verhoogd liggen ten opzichte van de stationshal. Het gebouw met de monumentale stationshal staat haaks op het spoor. De verschijning van het stationsgebouw wordt vaak omschreven als een kruising tussen een fabriek en een kerk. Het gebouw heeft aan de lange kanten lage zijbeuken met daarboven glazen vensters die vrijwel de hele zijgevels in beslag nemen. De dichte oostgevel heeft een verticale geleding met lisenen. De gevels zijn van baksteen met natuurstenen banden. Boven op het gebouw zit een flauw aflopend zadeldak. Door de grote ramen is de monumentale stationshal van veel daglicht voorzien. Daglicht krijgt door de toepassing van glas, staal en beton hier voor het eerst een belangrijke plaats in de stationsarchitectuur. De hal is versierd met twee enorme wandschilderingen. Op deze sociaal-realistische fresco’s van Peter Alma wordt het spoorwegverkeer verheerlijkt.

Renovatie en gebiedstransformatie
Door de tijd heen is het gebouw en het gebied eromheen veranderd. Een renovatie door architectenbureau Office Winhov samen met het Deense Gottlieb Paludan Architects brengt de stationshal weer dichter bij de oorspronkelijke staat. Zo zijn de verlaagde plafonds bij de renovatie verwijderd waardoor de oorspronkelijke inval van daglicht wordt hersteld. Ook zijn de winkelcasco’s gerenoveerd en voorzien van nieuwe puien. Een van de winkelunits is gedeeltelijk verwijderd om zo de wandschildering van Peter Alma weer in zijn geheel zichtbaar te maken. Ook komt het natuurstenen beeld “Terugblik” van Theo van Reijn weer op zijn oorspronkelijke plek. De renovatie van de stationshal is naar verwachting in 2021 afgerond. Ook het omliggende gebied is getransformeerd. In 2018 zijn bijvoorbeeld de Amstel Tower, met 192 woningen en een hotel, het busstation met daaronder een parkeergarage en het tramstation met verblijfplein opgeleverd. In de zomer van 2019 is de gehele openbare ruimte rondom het station opgeknapt. De herinrichting van het gebied rondom het Amstelstation verloopt in fasen tot 2025.

Tekst: Anna Peschier