Van Gendthallen

A.L. van Gendt, 1922

Industrieel eiland
Op het Oostenburgereiland in Amsterdam ligt een bijzonder rijksmonument: de Van Gendthallen. Het complex van vijf geschakelde hallen ligt op een locatie met een rijke industriële geschiedenis. Het Oostenburgereiland is omstreeks 1660 aangelegd ten behoeve van de havenindustrie. De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) bouwt er scheepswerven, pakhuizen en andere gebouwen aan. Na het vertrek van de VOC is de industrie op het Oostenburgereiland voortgezet door andere bedrijven. Ook ondernemer Paul van Vlissingen start in 1826 in het gebied industriële activiteiten. Deze worden in de loop der jaren uitgebreid tot het bedrijf failliet gaat in 1891. Vervolgens maakt zijn bedrijf een doorstart als de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel, dat later is omgedoopt tot Werkspoor.

De hallen van Van Gendt
Werkspoor laat in verschillende fases vijf grote geschakelde hallen bouwen op Oostenburgereiland. Architect en ingenieur A.L. van Gendt krijgt de opdracht om de hallen te ontwerpen. In 1897 begint de bouw van de drie westelijk gelegen hallen om daarin scheepsmotoren te kunnen vervaardigen. Het ontwerp voor deze hallen doet vanwege de hoger gelegen middelste hal denken aan een middeleeuwse kerk met middenschip en zijbeuken. Zes jaar later wordt in dezelfde stijl een vierde hal gebouwd op enige afstand van de eerste drie. Vanwege de klink in de daklijn doet deze hal ook denken aan een kerkgebouw. De ruimte tussen de twee complexen wordt in 2005 opgevuld met een vijfde hal die plaats biedt aan een turbinestelplaats. Dit onderdeel van het complex kenmerkt zich door een geheel andere stijl waarin zakelijkheid en functionaliteit voorop staan. De verschillende stijlen maken het complex vanuit architectonisch oogpunt bijzonder.

Nieuwe bestemmingen
De Van Gendthallen verliezen in de jaren negentig hun oorspronkelijke functie. Enkele jaren later wordt een sloopvergunning aangevraagd. De buurt verzet zich met succes tegen de sloopplannen. In 2001 wordt het complex vanwege de architectuur en de industriële geschiedenis een rijksmonument en is het gebouw beschermd tegen de sloop. In 2003 wordt woningcorporatie Stadgenoot eigenaar van de hallen en verhuurt de duizenden vierkante meters aan verschillende bedrijven. De huurcontracten eindigen in 2014 en de Van Gendthallen worden meerdere keren gekocht en verkocht. De hallen raken in verval totdat in 2018 Eduard Zanen eigenaar wordt van de Van Gendthallen en een groot renovatieproject start. In de hallen komt een mix van startups, bedrijven, winkels, horeca en cultuur. De hoeken van de Van Gendthallen zijn gereserveerd voor de bouw van een aantal appartementen. De oude spoorlijn, die de vijf hallen in het midden doorkruist, wordt ingezet als een publiek toegankelijke doorgang. In het najaar van 2022 wordt een (gedeeltelijke) opening van de Van Gendthallen verwacht.

Tekst: Anna Peschier

Website by HOAX Amsterdam