Wist je dat er op struikelafstand van ARCAM heel veel bijzondere architectuur te vinden is? Wandel voor of na je bezoek eens door een van de vele buurten rondom ons informatiecentrum aan de Prins Hendrikkade.
In 360 graden ARCAM lichten we met regelmaat een nieuwe buurt uit. Deze week: Kattenburg, Wittenburg en Oostenburg. Ook nu we geadviseerd worden om thuis te blijven in verband met het Coronavirus, kan het soms fijn zijn om even de benen te strekken. Wandel met dit mooie weer eens naar de Oostelijke Eilanden en ontdek hun rijke historie in de scheepsbouwindustrie, maar kijk ook naar alle pracht van de nieuwbouw.
Beeld: Oost Indisch Zee Magazijn via Beeldbank Stadsarchief Amsterdam / Pieter Schenk (1660-1713).
Langs het Scheepvaartmuseum, via de Kattenburgerstraat, loop je zo Kattenburg in. Samen met Wittenburg en Oostenburg zijn dit drie kunstmatige eilanden die rond 1650 zijn aangelegd. De eilanden werden gevuld met pakhuizen, scheepswerven en scheepvaart-gerelateerde gebouwen. Rond de 19e eeuw krijgen de eilanden meer een industrieel karakter en staan ze bekend om de productie van stoommachines en stoomlocomotieven.
Doorlopend naar de Kattenburgerkruisstraat ga je een poort door, ook wel de Triomfboog van Kattenburg genoemd. Op de pijlers van de onderdoorgang staan verhalen van en over de buurtbewoners. In dezelfde straat kun je de Vogeltjes van Kattenburg bewonderen. Het in 2009 gemaakte kunstwerk is ontworpen door Margot Berkman en Eline Janssens en is in 2011 genomineerd voor de Amsterdamse Straatkunstprijs.
Beeld: De vogeltjes van Kattenburg via website Margot Berkman
Loop vervolgens de Kattenburgerkade af langs het water. Aan het eind van de kade steek je de brug over naar Wittenburg, om vervolgens je weg te vervolgen naar het Windroosplein.
Beeld: Vierwindenhuis
Vierwindenhuis, Windroosplein
Aan dit plein ligt het Vierwindenhuis. Dit gebouw, van architect Gian Piero Frassinelli, heeft een naam die goed past bij die van het Windroosplein. De vier hoeken van dit complex, dat 89 koopwoningen bevat, zijn georiënteerd op de windrichtingen.
Vanaf het Vierwindenhuis zie je ook het gebouw van de voormalige Koninklijke Noord- en Zuid-Hollandse Reddingmaatschappij. Tegenwoordig is hier Amsterdam Wharf gevestigd.
Beeld: Het Groendland via website Kondor Wessels vastgoed
Het Groenland, Jacob Burggraafstraat
Loop vervolgens door de Kleine Wittenburgerstraat langs Het Groenland, een appartementencomplex opgeleverd in 2004 door architectenbureau AWG Architecten en projectontwikkelaar Kondor Wessels Vastgoed. Het complex is neergezet op de plek van de voormalige scheepswerf ‘Het Groenland’. Inspiratie voor het ontwerp van het complex zijn de oude pakhuizen. Bijzonder is dat het gebouw met twee zijden in het water van de Wittenburgervaart staat.
Beeld: Wiener & Co
Wiener & Co, Oostenburgergracht
Steek vervolgens de Wittenburgervaart over via de Ezelsbrug. Vanaf dit bruggetje heb je een prachtig uitzicht op de boothuizen van Wiener & Co. Ook deze panden zijn gebouwd op een voormalig scheepswerf. Het project werd gerealiseerd door Terra Ontwikkeling (Heijmans en NIBC) en ontworpen door architectenbureau Arons en Gelauff architecten. In 2017 won het complex de Zuiderkerkprijs.
Beeld: Wonen in de Drukkerij via website IAA Architecten
Wonen in de Drukkerij, Oostenburgervoorstraat
Verderop in de Oostenburgervoorsstraat staat dit bijzondere woonblok, op de plek van de vroegere Amsterdamse drukkerij Van Orsouw. Dit project is door een aantal particulieren op eigen initiatief gerealiseerd door samen te werken in een Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO). Toen twee panden vrij kwamen te staan eind twintigste eeuw werd in 2013 het project Wonen in de Drukkerij ontworpen door architectenbureau IAA Architecten. De twee panden werden gesloopt en een compleet nieuw pand werd gebouwd met prachtig klassiek metselwerk. Niet zo gek dus dat Wonen in de Drukkerij in 2018 genomineerd werd voor de Zuiderkerkprijs.
Beeld: Werkspoorhallen
Werkspoorhallen, Zeemagazijnkade e.o.
Via de Werkspoorbrug uit 1896 loop je naar de volgende stop. Je kan hier een kijkje nemen in de tijd van de industriële bedrijvigheid van de 19e eeuw door langs de Werkspoorhallen te lopen. Deze vijf aan elkaar geschakelde ruimtes worden ook wel de Van Gendthallen genoemd. In 2001 zijn de hallen benoemd tot Rijksmonument.
Beeld: INIT Gebouw © Alf van Beem
INIT-gebouw, Jacob Bontiusplaats 9
Een stukje verderop is het nieuwe INIT-gebouw, GROOSMAN Architecten, te bewonderen. Dit immense bedrijfsverzamelgebouw is niet te missen en staat op de plek waar zich vroeger de VOC-pakhuizen bevonden. Het gebouw heeft een dubbele glazen gevel en in combinatie met de strakke, rechthoekige vormen en het gebruik van beton, staal en glas past het mooi bij het industriële karakter van het eiland.
Houd de Oostelijke Eilanden goed in de gaten want de komende jaren zijn er veel bijzondere nieuwbouwprojecten gepland! Neem bijvoorbeeld eens een kijkje op Oostenburg, voor een inzicht in de toekomst! Meer leren over Amsterdam Oost? Check dan het videocollege over dit stadsdeel!
ARCAM bedankt alle partijen die een bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van dit artikel. Waar mogelijk en bekend zijn bronnen en beeldrechten genoemd. Neem voor vragen contact met ons op.