Thuis
#1
Als de ontwikkelingen van de afgelopen twee weken iets duidelijk hebben gemaakt, is het hoe snel onze vertrouwde werelden, concepten en overtuigingen achterhaald kunnen raken. De opmars van digitale communicatie- en surveillancemiddelen, de hernieuwde waarderingen voor ‘vitale beroepen’, een neoliberale overheid die de schatkist openzet: al die grote veranderingen die doorgaans jaren van politiek geharrewar, maatschappelijk debat of managementinspanningen vergen, worden in korte doorgevoerd. De wetenschap en de journalistiek zijn in ere hersteld. En de rol van mens in het ontwrichten van natuurlijke habitats en biodiversiteit krijgt een nieuwe gezicht.
Ook algemeen geaccepteerde ontwerpconcepten zijn aan heroverweging toe. Zo waren architecten en ontwikkelaars de afgelopen jaren druk doende met het bouwen van steeds kleiner wordende woningen, waarbij het gebrek aan binnenruimte werd gecompenseerd met collectieve en publieke ruimte (zie ook: Marc Reniers en Lyongo Juliana over woningbouwplattegronden). De realiteit van een rondwarend virus heeft nu al groot effect op de woningmarkt, maar geeft ook het pleidooi voor groene gevels of gelijkwaardige representatie van alle levende wezens (mensen, flora en fauna) een extra dimensie. Dat plaatst initiatieven als de Ambassade van de Noordzee en ons eigen Parlement van de Scheggen in een nieuw licht.
Natuurlijk kunnen architecten (semi-)praktische oplossingen voor de korte termijn leveren, maar indachtig de filosoof Haroon Sheikh die vorige week schreef: “Thuis betekent nu minder privacy, minder bewegingsruimte” is duidelijk dat diverse metabegrippen aan architectonische herijking toe zijn. Begrippen als Thuis, Collectiviteit, Tactiliteit, Antropoceen en Netwerksamenleving. Denk aan een nieuwe Romantiek waarin een zelfgeschreven brief of een serenade in een binnentuin (MEI Architecten) een vorm van nabijheid brengen. Voor al die begrippen moeten we nu op zoek naar een nieuwe betekenis die aansluit bij een vooralsnog intuïtief besef van mondiale wederzijdse afhankelijkheid in een kwetsbaar lichaam.
De komende weken zal ook Arcam – werkend vanuit Thuis – die nieuwe wereld nader gaan verkennen. Via columns als deze en met diverse online programma’s, waarin we zowel bestaande initiatieven als bekende metabegrippen in een actuele architectonische context willen duiden. Zo gebruiken we de Ruimte, nog zo’n metabegrip, om op afstand een beschouwende bijdrage te leveren.