Artis Apen- en Vogelhuis

Rappange Architecten, 1910

Bijzondere dierenverblijven

In de dierentuin Artis staan een aantal bijzondere dierenverblijven. Het Apen- en Vogelhuis zijn er hier twee van. Deze zijn zo bijzonder, omdat ze al aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd zijn en nog steeds een thuisplek zijn voor verschillende soorten apen en vogels.

Apenhuis
Het Apenhuis kent een lange historie. Al in 1851 wordt het eerste Apenhuis gebouwd naar ontwerp van F. Merkelbach. Dit oorspronkelijke Apenhuis had een grote waterbak op het dak om ‘in den zomer het branden der zon te beletten’. In 1908 wordt dit gebouw vervangen en worden de overgebleven fundamenten gebruikt als basis voor een nieuw ontwerp. De architect B.J. Ouëndag maakt dit ontwerp en behoudt grotendeels dezelfde opzet van het oude verblijf. Het Apenhuis dient in deze periode voor de huisvesting van Java- en Laponderapen, kuifmakaken en gibbons en grenst direct aan het Vogelhuis. Het Apenhuis van B.J. Ouëndag is nu nog steeds in gebruik.

Vogelhuis
Artis’ huidige Vogelhuis wordt in 1910 gerealiseerd. De architect B.J. Ouëndag ontwerpt het verblijf en plaatst het op de fundamenten van het eerdere Vogelhuis van architect S.A. van Lunteren. Hierbij behoudt hij ook grotendeels dezelfde opzet van het oude verblijf. Het nieuwe Vogelhuis bevat een planten- en reptielenserre en een winterstalling voor antilopen. In 1959 wordt het gebouw verbouwd en worden de planten, reptielen en antilopen op een andere plek in de dierentuin ondergebracht.

Diervriendelijk
B.J. Ouëndag ontwerpt het Apen- en Vogelhuis als een complex met robuuste ronde dierenverblijven. De verblijven en buitenvolières zijn van verschillend formaat, en verschaffen de dieren aanzienlijk meer vrijheid dan gebruikelijk. Bij latere verbouwingen in de loop van de twintigste eeuw verdwijnen de rondingen vanwege aangescherpte voorschriften voor dierenverblijven. Boven de gezamenlijke midden-toegang van het Apen- en Vogelhuis bevindt zich een tegeltableau. Dit is ontworpen door De Porceleyne Fles uit Delft en toont in lijnreliëf het monogram NAM geflankeerd door een aapje en vogeltje.

 

 

 

 

Restauratie
Tussen 2010 en 2011 wordt in het kader van het nieuwe Masterplan voor de hele dierentuin het complex gerestaureerd en gerenoveerd. De verblijven worden weer samengevoegd en volledig heringericht door bureau Rappange. De oude gebouwdelen worden zo veel mogelijk in de oude sfeer en detaillering teruggebracht. Daarnaast worden er nieuwe verblijven ontworpen gebaseerd op de originele vorm van het gebouw. Deze voldoen aan de nieuwe regelgeving voor het houden van dieren. Het gebouw doet nog steeds dienst als Apen- en Vogelhuis en huist nu ook andere tropische diersoorten. In het heuvelachtige buitenverblijf verblijven Alpenmarmotten. Het Apenhuis wordt in 2001 aangewezen als rijksmonument en het Vogelhuis wordt in 2004 aangewezen als gemeentelijk monument.

Tekst: Fieke de Groot

Website by HOAX Amsterdam