Borneohof

Geusebroek Stefanova Architectenbureau, 2011

Herstructurering Indische Buurt
De Indische Buurt is een multiculturele wijk in Amsterdam-Oost. Deze is gebouwd tussen 1900-1930 in de voormalige ‘Overamstelse Polder’ nabij het Oostelijk Havengebied, om de toestroom van havenarbieders naar Amsterdam op te kunnen vangen. Sinds 2006 vindt er in de wijk een herstructurering plaats waarbij er ook wel wordt gesproken van een gestuurd gentrificatieproces. Een aantal in slechte staat verkerende bouwblokken zijn gesloopt of gerenoveerd. Het bekendste voorbeeld van de herstructurering is de opknapbeurt van de Javastraat in 2008, waarmee de straat het kloppend hart van de buurt is geworden als mediterrane winkel-boulevard. Ook het Javaplein heeft een nieuwe vorm gekregen door de sloop van het Borneoblok en de bouw van het Borneohof, dat in 2011 is opgeleverd. Het Borneohof is gemaakt in opdracht van de Alliantie in samenwerking met stadsdeel Zeeburg. Er is ingezet op wijkverbetering door het verouderde Borneoblok te slopen en zo plaats te  maken voor grotere woningen en commerciële ruimtes. Er is een tweelaagse, ondergrondse parkeergarage gekomen met drie onopvallende inritten aan de Madurastraat. Het aangrenzende deel van de Borneostraat en het plein konden hierdoor vrijgemaakt worden van parkeerplekken en zijn daarmee autoluw. De sociaal-culturele voorzieningen (o.a. bibliotheek en café) in de plint versterken de centrumfunctie.

Sluitstuk van het Javaplein
Aan drie zijden volgt de nieuwbouw de rooilijn van de oude bebouwing. De rijk gedecoreerde gevels zijn geïnspireerd op de oorspronkelijke architectuur van architect A.W. Weissman en sluiten aan bij de bestaande bebouwing. Het vierde geveldeel, het pleingebouw met arcade en toren, is losgetrokken van het stratenpatroon en domineert het plein door zijn monumentaliteit en hoogte. Waar het oorspronkelijke Borneoblok met een scherpe punt het plein inkwam, heeft het Borneohof deze punt teruggegeven aan de openbare ruimte en vormt het gebouw een mooi sluitstuk op het plein. De gevel van het pleingebouw heeft door de hoge ingesprongen glazen plint en de daaruit voortkomende galerij met bakstenen pijlers een modernere uitstraling dan de rest van het blok. De toren gaat een dialoog aan met een andere toren op het plein, namelijk die van het nabijgelegen voormalige badhuis.

Binnenhoven
Vier grote poorten bieden via een royale trap toegang tot de verhoogde binnenhoven waaraan de 67 woningen zijn gegroepeerd. Door de hoge entrees zijn de hoven zichtbaar vanaf de straat en omgekeerd is het levendige plein zichtbaar vanuit de binnentuin. In twee toegangspoorten is door Piet Hein Eek een kunstwerk gerealiseerd met een verzameling oude deuren die overbleef na sloop van het Borneoblok. In hun nieuwe functie dragen de oude deuren bij aan de behaaglijkheid van de Borneohof. De gemeenschappelijke tuin vormt een verbinding tussen de appartementen en fungeert als een centrale ontmoetingsplek. Door de wijze van inrichting wordt het hof ruimtelijk beleefd als twee verschillende hoven, waardoor er een intieme sfeer ontstaat. Omdat de tuin zich op het dak van de parkeergarage bevindt, moest er bij de aanleg zorgvuldig rekening gehouden worden met toenemende druk op de constructie door de groei van de bomen.

Prijzen
Het Borneohof heeft in 2012 de Amsterdamse Nieuwbouwprijs gewonnen. Bij deze prijs bepalen niet de architectuurexperts, maar de bewoners wat de beste nieuwbouw van de stad is. Tienduizend stemmen zijn toen uitgebracht, waarvan bijna twintig procent naar het Borneohof zijn gegaan. Ook is het gebouw genomineerd voor de Zuiderkerkprijs in 2011 en de Gouden AAP (Amsterdam Architectuur Prijs) in 2012.

Herstructurering gaat door
Op een steenworp afstand is in 2020 de herstructurering van de buurt nog steeds te zien: een bouwblok aan de Borneo-, Madura- en Sumatrastraat is gesloopt en naar verwachting zal in 2022 op deze plek nieuwbouw zijn verrezen. Er komen 118 nieuwe sociale huurwoningen en op de hoeken drie bedrijfsruimten.

Tekst: Anna Peschier

Website by HOAX Amsterdam