De druk op de openbare ruimte van Amsterdam, waarmee Arcam door middel van twee thema’s de komende tijd aan de slag gaat, is erg actueel. Dat blijkt uit de vele nieuwsberichten en social media posts die wij tegen komen. Hier is een greep uit de berichten van afgelopen tijd omtrent de thema’s verkeer en toerisme.
Nog meer lijstjes
Zoals in de vorige blog beschreven, verdedigt Amsterdam de eerste positie in de Copenhagenize Index. Deze index rangschikt steden wereldwijd naar hun fietsklimaat en ambities. CNN bekritiseerde de Copenhagenize Index en kwam met haar eigen ranking. In dat lijstje kwam Amsterdam niet eens in de top tien. Volgens CNN komt dit door drukte en de vele toeristen op de fiets, wat fietsen in onze stad onaangenaam maakt. In plaats daarvan prijst CNN Utrecht voor het goede fietsklimaat (5). Echter, vele steden die in het lijstje van CNN voorkwamen, kunnen amper bestempeld worden als fietsstad. Dat Amsterdam dat wel is, blijkt wel uit onderzoek van de app Human. De makers achter deze bewegingsapp vergeleken data van 30 steden wereldwijd. Amsterdam bleek de actiefste wereldstad te zijn. Vooral in het fietsen loopt Amsterdam ver voor op andere steden. Kopenhagen volgt Amsterdam op de tweede positie (6).
Focus op het gedrag van fietsers
Maar de stelling van CNN heeft wel een kern van waarheid. De laatste weken is herhaaldelijk aandacht besteed aan het gedrag van fietsers in het verkeer. Uit nationaal onderzoek bleek dat 70% van de bevolking zich regelmatig stoort aan het gedrag van fietsers en denkt dat veel fietsers zich niet aan de regels houden. Voorbeelden van ergernissen zijn meerdere fietsers naast elkaar op smalle fietspaden, snelle wielrenners en telefonerende of muziek luisterende fietsers (4).
Bovendien is volgens onderzoek de sms’ende of whatsappende fietser toegenomen. In 2008 waren het nog voornamelijk telefonerende fietsers, maar dat is volledig omgedraaid (1). Het blijkt dat 9% van de fietsongevallen plaatsvindt door whatsappen, smsen of bellen. Bij jongeren ligt dat nog hoger, namelijk bij 20% van de fietsongevallen (2). Om dit probleem aan te pakken, heeft minister van Infrastructuur en Milieu, Melanie Schultz van Haegen een app gelanceerd. Fietsmodus is een app die jongeren stimuleert geen smartphone te gebruiken tijdens het fietsen. Jongeren worden beloond met punten, wanneer ze de Fietsmodus aanzetten. Met die punten vallen prijzen te winnen (2).
© ANP
Eveneens recentelijk volop in de kranten: vrijwel elke nachtelijke fietser heeft alcohol in zijn bloed. Ruim tweederde van de fietsers zelfs een hoger percentage dan wettelijk is toegestaan. Veilig Verkeer Nederland (VVN) vond de cijfers schokkend en reageerde hier kritisch op. De instantie stelde dat dit niet goed zou zijn voor de verkeersveiligheid en fietsers dus niet zouden moeten drinken (3).
Meerderheid van de fietsers houdt zich wel aan de regels
Ondanks de kritiek op het gedrag van (Amsterdamse) fietsers, blijkt uit recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, in samenwerking met de Copenhagenize Index en onder leiding van Marco te Brömmelstroet, dat de meerderheid van de fietsers in Amsterdam zich wel aan de regels houdt. De meerderheid, namelijk 87% van de fietsers werd getypeerd als conformist. Slechts 7% van de fietsers werd bestempeld als roekeloos (7). Dat dit niet spoort met het algemene beeld dat mensen van fietsers in Amsterdam hebben, bleek uit de reacties die het onderzoek opriep. Velen konden niet geloven dat Amsterdammers zich zo keurig aan de verkeersregels houden (8).
De belangrijkste conclusie van zijn onderzoek was dat het huidige fietsinfrastructuur de druk niet aan kan. Fietsers worden haast gedwongen om de regels een beetje te ‘verbuigen’. Doordat doorstroming op sommige kruispunten in Amsterdam onmogelijk is of opstopping plaatsvindt, zoeken fietsers andere oplossingen. Zijn conclusies sluiten aan bij een recente observatie in Utrecht. Door roodlichtcontroles langs drukbezochte fietspaden in de stad, ontstonden files van ruim 100 meter (17). Volgens de onderzoeker zouden we moeten leren van Kopenhagen. In Amsterdam komt de fietser op de tweede plaats, terwijl in Kopenhagen veel meer vanuit de fietser wordt gedacht en de infrastructuur hierop is ingericht (8). In zijn (voornamelijk Engelstalige) blog onderbouwt Marco te Brömmelstroet zijn punt met dagelijkse voorbeelden en licht hij zijn onderzoek toe.
Toeristen op de fiets
Naast de ergernissen aan Amsterdamse fietsers, wordt er ook geërgerd aan toeristen op de fiets. De druk op de openbare ruimte neemt toe door het groeiende aantal toeristen. Uit een onderzoek uit 2013 bleek dat de drukte in de binnenstad door steeds meer mensen als een negatief aspect wordt ervaren (9). Dit jaar werd bijvoorbeeld een recordaantal van 73.000 bezoekers op de Kalverstraat op een gemiddelde zaterdag gemeten (10).
© Het Parool
De toeristen in Amsterdam waren deze zomer onderwerp van gesprek. Wim Pijbes, directeur van het Rijksmuseum, pleitte begin augustus voor een Deltaplan toeristisch Amsterdam in de NRC Next. Volgens hem moet de gemeente een aantal zaken serieus aan gaan pakken om de drukte in de stad in goede banen te leiden. Voornamelijk in de straathandel, afval, taxibranche, cruisevaart en short-stay kamerverhuur moet ingegrepen worden, volgens de museumdirecteur (11). Daarnaast verschenen maar liefst zes opinieartikelen deze maand in het Parool die de toenemende drukte in de stad adresseerde. Zo gaf bijvoorbeeld politicoloog en jurist Arthur Claasen aan dat de groeiende toerisme een aanslag op de openbare ruimte is. Hij kwam daarbij ook met een aantal oplossingen, waaronder een autovrije grachtengordel, het verbieden van fietstaxi’s, bierfietsen, touring cars en sightseeing bussen en verminderen van de fietsverhuur aan toeristen (12).
Airbnb
Bewoners en ondernemers maken zich ook steeds meer zorgen over het feit dat de binnenstad een openluchtmuseum begint te lijken. Zo vindt er bijvoorbeeld steeds vaker verzet plaats tegen de komst van nieuwe hotels (13, 14). Ook Airbnb draagt bij aan dat gevoel. Toeristen komen door deze nieuwe vorm van kamerverhuur steeds meer in semi-publieke en private gebieden. Dit past bij een nieuwe trend, waarbij toeristen een authentieke ervaring willen en zich even een ‘local’ voelen in de stad. Ook veel hotels springen daar op in door meer te bieden dan alleen een slaapplek.
Dus het short-stay kamerverhuur neemt alleen maar toe, maar daarbij worden de regels massaal verbroken. Veel woningen lijken permanent verhuurt te worden aan toeristen (16). Zo blijkt bijvoorbeeld 1 op de 10 woonboten in Amsterdam permanent verhuurd te worden aan toeristen (15). Van de Airbnb appartementen in Amsterdam wordt tenminste 8% voor 60 dagen of meer per jaar verhuurd. Bovendien wordt 33% van de appartementen voor langer dan een maand verhuurd en 53% voor langer dan een week, terwijl alleen short-stay legaal is. Ook bieden veel verhuurders meerdere appartementen aan. Ruim 76 verhuurder bieden 5 of meer appartementen in Amsterdam aan via de Airbnb website (16).
Drukte in de stad
Uit deze berichten blijkt dat de druk op de openbare ruimte, bijvoorbeeld door fietsers en toeristen, speelt onder bewoners, onderzoekers en beleidsmakers. Gemeentelijk beleid kan deze ontwikkelingen haast niet bij benen. De volgende blog zal zich bijvoorbeeld richten op het huidige hotelbeleid.
© ANP
(1) Volkskrant (23-09-2014) Smartphone op de fiets niet slim.
(2) NOS (23-09-2014) Kijk mama, zonder smartphone.
(3) Volkskrant (25-09-2014) Nachtelijke stadsfietser is vrijwel altijd teut.
(4) Het Parool (01-09-2014) Onderzoek fietsers zijn asociale weggebruikers.
(5) CNN (17-08-2014) World’s best cycling cities.
(6) Het Parool (08-07-2014) App Amsterdam is de actiefste wereldstad.
(7) Het Parool (08-09-2014) Amsterdamse fietsers houden zich keurig aan de regels.
(8) Het Parool (27-09-2014) Amsterdam kan nog wat leren van het fietsparadijs Kopenhagen.
(9) Dichtbij.nl (20-09-2014) Centrum elf jaar later steeds meer last van toeristen.
(10) Het Parool (06-09-2014) De maximale drukte is bereikt voor de Kalverstraat.
(11) Het Parool (01-08-2014) Wim Pijbes: Amsterdam heeft een nieuw plan nodig voor toerisme.
(12) Het Parool (23-09-2014) Verbied die overbodige voertuigen.
(13) Dichtbij.nl (26-11-2014) Buurt verzet zich tegen exclusief hotel op Raamgracht.
(14) Het Parool (07-05-2013) Buurt voert actie tegen horecaplannen Chassekerk.
(15) Het Parool (28-06-2014) Een op de 10 woonboten is een hotel.
(16) Volkskrant (30-08-2014) Amsterdammers negeren massaal huurregels Airbnb.
(17) De Utrechtse Internet Courant (30-09-2014) Weer tientallen fietsers bekeurd bij kruising maliebaan, rij van meer dan 100 meter voor verkeerslichten.
