arcam

Cacao

Op het Cruquius-eiland staat het voormalig cacaopakhuis Koning Willem 1. Het gebouw is te herkennen aan zijn witte gevel die afsteekt tegen de bakstenen gebouwen in de omgeving. Wel sluit het gebouw door zijn hoogte en gesloten uitstraling aan bij de naastgelegen pakhuizen. Het gebouw heeft niet meer het typische uiterlijk van een pakhuis omdat het een ingrijpende functieverandering heeft ondergaan.

Cruquius-eiland
Het gebouw staat op het westelijke deel van het Cruquius-eiland. Dit eiland is onderdeel van het Oostelijk Havengebied, dat bestaat uit kunstmatig aangelegde haveneilanden. De eilanden zijn aangelegd ter uitbreiding en modernisering van de Amsterdamse haven aan het eind van de negentiende eeuw. Het Cruquius eiland is onderdeel van de voormalige Entrepothaven. De pakhuizen werden vroeger gebruikt voor de overslag van goederen.

Modern pakhuis
Het massief betonnen pakhuis aan de Zeeburgerkade wordt in 1961 gebouwd. In deze tijd is het een van de modernste van zijn soort. Het pakhuis is op dit moment voorzien van allerlei moderne snufjes, zoals een laadperron en grote uitklapbare luiken. Aan de achterzijde van het gebouw zijn ook hydraulische kranen aanwezig om alle goederen gemakkelijk over te laden. Het gebouw doet tot 1989 dienst als een cacaopakhuis. Daarna trekt het Instituut voor Sociale Geschiedenis in. Het pand lijkt door zijn solide constructie uitermate geschikt te zijn om de zware archieven van het instituut te herbergen.

Nieuw uiterlijk
Het nieuwe ontwerp van Atelier PRO maakt het gebouw opnieuw aantrekkelijk voor medewerkers en bezoekers. De architecten breken een deel van het gesloten blok aan de achterzijde open. Hier maken ze plaats voor een groot venster met zicht op de Entrepothaven. De zuidkant van het gebouw, waar de hoofdingang zich bevindt houden de architecten bewust gesloten. Bij binnenkomst begeef je je in het atrium. Deze ruimte wordt lichter naarmate je naar het grote venster aan de achterzijde van het gebouw loopt. Aan de achterzijde van het gebouw bevinden zich onder meer een bibliotheek, een restaurant en een aantal kantoren. Op de uitkraging van het voormalige laadperron, op de eerste verdieping, is de uitbouw voor de studiezaal gemaakt. De bovenste twee verdiepingen waar het magazijn zich bevindt zijn grotendeels onaangetast.

Verschillende functies
In 2001 opent in hetzelfde pand ook het Persmuseum, hiervoor maakt Henk van der Leeden, voormalig architect van Atelier PRO, het ontwerp. Het museum dient een open, publiekgericht centrum te worden met een eigen identiteit. Hiervoor bedenkt Van der Leeden een ronde glazen pui aan de kolossale achtergevel waardoor het Persmuseum als het ware ‘uit het introverte Cacaopakhuis wil barsten’. Het Persmuseum gaat in 2017 op in het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en vertrekt uit het pakhuis.

Tekst: Fieke de Groot