arcam

Rijksstudie voor de Luchtvaart
In hetzelfde jaar dat Fokker en de KLM worden opgericht (1919), wordt ook de Rijksstudie voor de Luchtvaart (RSL) in het leven geroepen om de veiligheid in de militaire luchtvaart te bevorderen. De snelle opkomst van burgervluchten verlengt in deze periode de focus van het werk van de RSL. In 1937 gaat de RSL op in de stichting Nationaal Luchtvaart Laboratorium (NLL), die zich richt op wetenschappelijk onderzoek ter bevordering van de nationale luchtvaartindustrie. Vanaf 1961 is de ruimtevaart aan de naam en het werkveld toegevoegd, de afkorting luidt sindsdien als volgt: NLR. In 1939 wordt er gestart met de bouw van een complex ten behoeve van het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium in Amsterdam. Het gebouw wordt aan de Anthony Fokkerweg gebouwd. Deze locatie wordt gekozen, omdat het direct toegang biedt tot weg- en waterverbindingen met Schiphol.

Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium
De architecten H.A. Maaskant en W. van Tijen ontwerpen het gebouw in de stijl van de Nieuwe Zakelijkheid. Het geheel bestaat uit diverse laboratoria, kantoren en een windtunnelgebouw. Het hoofdgebouw bestaat uit negentien gebogen betonnen spanten met daartussen bakstenen geveldelen en vensters. Bijzonder is de combinatie van het moderne materiaal beton en het traditionele materiaal baksteen. De boven de vensters geplaatste betonnen luifels fungeren als zonwering en een grote glazen pui markeert de scheiding tussen het kantoorgedeelte, laboratoria en werkplaatsen. De rechte lijnen in het ontwerp worden benadrukt door het gebruik van de lichte gevelconstructie en de vrije indeling van de gevel. Haaks op het hoofdgebouw is het windtunnelgebouw gesitueerd, dat dezelfde soort gebogen betonnen daken kent. Het rechthoekige gebouw bestaat uit twee lagen en een glazen tussenverdieping. Aan de lange gevels bevinden zich rechthoekige uitbouwen, de voormalige windtunnels. In 1946 wordt de bouw van het complex voltooid. Het hoofdgebouw en het windtunnelgebouw krijgen in 2004 de status van gemeentelijk monument.

Gebruik
In het complex worden materialen en meetinstrumenten getest, sterkteberekeningen uitgevoerd en er wordt vergaderd over technische vraagstukken met betrekking tot de luchtvaart- en vliegtuigbouw. Door de tijd heen is het complex verder uitgebreid, waardoor het een onoverzichtelijk geheel wordt. In 2010 wordt daarom een plan wordt gemaakt voor nieuwbouw en renovatie. In 2013 wordt een deel van het complex gesloopt om ruimte te maken voor nieuwe huisvesting. Ook wordt een nieuw kantoor met laboratoria en onderzoekshal gebouwd. Na de oplevering hiervan worden in 2017 de monumentale panden gerenoveerd. De voormalige windtunnel doet nu dienst als centrale plek met bedrijfsrestaurant. De diverse gebouwen zijn nog steeds in gebruik als laboratoria van de NLR, ondanks dat een groot deel van de onderdelen is verhuisd naar een tweede locatie in Flevoland. Momenteel is in het monumentale gebouw een museum over de historie van het instituut ingericht.

Tekst: Fieke de Groot