360 graden Arcam

De Plantagebuurt

10.03.20 Arcam

Wist je dat er op struikelafstand van Arcam heel veel bijzondere architectuur te vinden is? Wandel voor of na je bezoek eens een van de vele buurten in rondom ons informatiecentrum aan De Prins Hendrikkade. Ontdek verborgen parels, transformatietopstukken, nieuwe architectuur in het bestaande straatbeeld en het verhaal achter een van de bekende wijken uit het Amsterdamse centrum.

In 360 graden Arcam lichten we wekelijks een nabije buurt uit. Met deze week: De Plantagebuurt. Een groene buurt die vroeger diende als de achtertuin voor de welgestelde Amsterdammer en nu nog steeds oogt als een oase van rust.

Van tuinen naar deftige woonwijk
De Plantagebuurt behoort tot de stadsuitbreiding die rond 1663 begon, uitgevoerd door stadsbouwmeester Daniel Stalpaert. De buurt werd voornamelijk ingericht met parken en tuinen waar de Amsterdamse inwoners aan de drukte van de stad konden ontsnappen. Er mochten alleen niet-permanente woningen worden gebouwd, als bijvoorbeeld tuinhuisjes. Twee van dit soort huisjes zijn nog te zien op de Plantage Middenlaan (Huisjes “Welgelegen” en “Weltevreden” op Plantage Middenlaan 47 en 49).

Ongeveer twee eeuwen later gaat de woningbouw hier echt van start. De buurt is inmiddels gevuld met een dierentuin (ARTIS), een Hortus Botanicus, herbergen, een paar fabrieken, stalhouderijen en een bewaarschool. Rond 1860 vult de massale woningbouw de gaten en lege kavels tussen al het groen op. De bloeiende diamantenindustrie van eind 19e eeuw zorgt ervoor dat de Plantagebuurt zich verder kan ontwikkelen tot de eerste deftige woonwijk buiten de Amsterdamse grachtengordel.

En nu?
Vanaf Arcam wandel je zo naar de Plantagebuurt. Je vindt nog steeds veel groen en natuur in de wijk. Loop bijvoorbeeld vanaf ons paviljoentje over het Entrepotdok. Wist je dat dit dok zijn naam te danken heeft aan de pakhuizen uit de 17e en 18e eeuw? Eind twintigste eeuw zijn veel van deze pakhuizen aan de Entrepotdok omgebouwd naar appartementen en bedrijfsruimtes.

Bekijk vanaf de Nijlpaardbrug de herkenbare vormen van de oude pakhuizen en wandel de groene oase binnen van de Plantagebuurt.

De Burcht van Berlage, Henri Polaklaan 9
Het eerste gebouw waar je langsloopt, komt van een van de bekendste architecten van Amsterdam. De burcht (1899-1900) van H.P. Berlage werd ontworpen in opdracht van de Algemene Nederlandse Diamantwerkersbond. Berlage inspireerde zijn ontwerp op de architectuur van de Italiaanse stadspaleizen uit de Renaissance, maar dan in een Amsterdams jasje. Ontdek ook de groene stukken in de buurt! Aan het einde van de straat vind je het Wertheimpark. Wist je dat dit het eerste openbare stadspark van Amsterdam was?

Brugwachtershuisje Hortusbrug, Nieuwe Herengracht / Doctor D.M. Sluyspad 6
Bij de Hortusbrug, vlak naast de Hortus Botanicus, staat een opvallend modernistisch brugwachtershuisje. Het Hortushuisje oorspronkelijk uit 1956 is ontworpen door Dirk Sterenberg. Tegenwoordig is het huisje omgetoverd tot hotel (SWEETS Hotel) en kan je er overnachten.

Studio Desmet, Plantage Middenlaan 4A
Vrijwel centraal in deze wijk ligt de brede Plantage Middenlaan. Een laan gevuld met mooie historische panden. Bekijk bijvoorbeeld dit gebouw met een prachtige Art Deco-gevel. In de jaren twintig van de negentiende eeuw werd dit gebouw getansformeerd door Eduard Cuypers, bekend van het kantoorpand van het Algemeen Handelsblad aan de Nieuwezijds Voorburgwal.

Hubertushuis, Plantage Middenlaan 27-33
Een stukje verder op de Plantage Middenlaan kom je het Hubertushuis tegen. Het huis werd 1973 werd het huis ontworpen door Aldo van Eyck samen met Theo Bosch. Het ontwerp onderscheidt van de andere gebouwen in de buurt door het opvallende kleurgebruik. Voor de gevel koos van Eyck naar eigen zeggen voor één kleur, namelijk ‘de regenboogkleur’.

Artisplein, Artis
In 2014 werd in ARTIS een nieuw plein geopend op de hoek van de Plantage Kerklaan en de Plantage Middenlaan. Het Artisplein werd ontworpen door Michael van Gessel. Het Artisplein verbindt cultuur, natuur en stad en voelt als vakantie in eigen stad. Een bakstenen ‘tapijt’ brengt de verschillende onderdelen aan het plein bij elkaar. Het openbare plein en park vloeien hier ineen en worden omgeven door de monumentale gebouwen. Geen wonder dat dit de Amsterdamse architectuurprijs won in 2015!

Capital C Diamantbeurs, Weesperplein 4B
Als je de Plantagebuurt een stukje uit loopt is er ook genoeg modernere architectuur te vinden. Bijvoorbeeld aan de Weesperstraat. Afgelopen jaar is de voormalige diamantenbeurs getransformeerd naar centrum voor de creatieve industrie door Heyligers design + projects en Zwarts en Jansma Architects. Het oorspronkelijke ontwerp van Gerrit van Arkel (1911) is nog steeds herkenbaar aan de Art Nouveau stijl. Wat direct opvalt is de toegevoegde glazen koepel, die doet denken aan een geslepen diamant – geheel passend bij de oude functie.

Zoku Amsterdam, Weesperstraat 105
Verderop de Weesperstraat vind je Zoku, dit hotel is gevestigd in het voormalig kantoorpand van architect Arthur Staal. In 2016 is het monumentale gebouw omgetoverd tot hotel en lofts door ontwerpbureau Concrete en architectenbureau Mulderblauw. Het exterieur is grotendeels behouden gebleven, maar het interieur is geheel veranderd – waarmee het gebouw succesvol herbestemd is en behoed voor eventuele sloop.

Er is dus genoeg te zien in de buurt van ARCAM! Ga eens op pad in eigen stad en ontdek de parels van de Plantagebuurt. Benieuwd naar de route uit dit artikel? Pak dan deze kaart er eens bij!

Website by HOAX Amsterdam