arcam

Na langdurig onderhandelen werd het BVV-project gerealiseerd met een woongedeelte en een werkgedeelte: 16 individuele woningen in de oudbouw, 8 individuele woningen in de nieuwbouw (50+ groep), 1 meidengroep, 35 bedrijfsruimtes. In de nieuwbouw (niet van Luzia Hartsuyker) kwam er nog ruimte voor een woongroep bij voor acht 50+ vrouwen (8 driekamerwoningen en een gemeenschappelijke ruimte). Ook een kindercrèche in het oorspronkelijke ziekenhuisgebouw kwam aanvankelijk onder de organisatie van BVV. In het bedrijvengedeelte geven de blauwe deuren toegang tot de bedrijven, de gele tot de woningen.

In de aanloopfase waren Luzia Hartsuyker-Curjel en Henriette van Eys extern deskundigen. Hartsuyker-Curjel maakte in die tijd haar eerste schetsen voor de verbouwing van de Domselaervleugel en het Chirurgiegebouw. Tijdens het verloop van het BVV-project van 1985-1992 hebben zich verschillende wijzigingen in de oorspronkelijke opzet voorgedaan. Zo bleek de aanvankelijk bedoelde ruimtelijke samenhang tussen woningen en bedrijven op last van de brandweer afgelast te moeten worden, hetgeen tevens extra kosten met zich meebracht.

De bedrijven bevinden zich hoofdzakelijk aan de voorzijde van de vleugel, aan de Domselaerstraat; de woningen hoofdzakelijk aan de tuinzijde; de ruimten voor de woongroepen bevinden zich op de eerste en tweede verdieping aan de straatzijde. Door een golvende wand zijn de woningen en bedrijven van elkaar gescheiden. Er zijn drie typen woningen, variërend in grootte en indeling. Onder de door Hartsuyker-Curjel ontworpen woningen bevinden zich de ‘woonwerkwoningen’, bestemd voor vrouwen die wilden starten met werk aan huis. In maart 1992 werd het Bedrijvencentrum en woningen voor Vrouwen aan de Domselaerstraat opgeleverd.

Samen met haar man Enrico Hartsuyker (1925 – 2013) ijverde Luzia Hartsuyker-Curjel na de Tweede Wereldoorlog voor alternatieve vormen van woningbouw en stedenbouw. Beiden wilden geen scheiding, maar juist het zo veel mogelijk integreren van verschillende functies in een gebouw.

In de woningbouw onderscheidden zij zich door alternatieve woningindelingen en nieuwe ruimtelijke oplossingen aan te dragen. Kenmerkend zijn de woningen met een open ruimte in het midden, de zogenaamde atriumwoningen; rondloopwoningen waarbij geen enkele muur op de buitenomtrek van het huis aansluit, vaak met keuken en natte cel in het midden, kleine niveauverschillen en vides voor een verticaal ruimtelijke werking.

Door haar “vrouwvriendelijke woningen” is Luzia Hartsuyker-Curjel bekend geworden in de jaren tachtig, waarin de traditionele hiërarchische woningindeling plaats maakte voor onderling gelijkwaardige ruimtes, bijvoorbeeld door overal eenzelfde oppervlakte toe te passen, in plaats van de traditionele indeling gebaseerd op het bestaande ongelijke, hiërarchische gezinsmodel.
Met deze vernieuwende architectuur, haar bezwaren tegen de bestaande woningbouw en haar ideeën over nieuwe ontwikkelingen in de architectuur leverde Hartsuyker-Curjel een belangrijke bijdrage aan de Stichting Vrouwen Bouwen en Wonen (1983-1995). Het Bedrijvencentrum Voor Vrouwen aan de Domselaerstraat heet sinds 2016 Ondernemerscentrum Muiderpoort.

Het Burgerziekenhuis voor vrouwen was één van de getoonde projecten die in de tentoonstelling Safe Spaces – Recht op ruimte in de stad (bij Arcam van 05-06 t/m 19-09-21). In deze tentoonstelling onderzochten we Arcam hoe ontwerp kan bijdragen aan het creëren van zichtbaarheid acceptatie en bescherming door de toe-eigening van stedelijke ruimtes. Met spandoeken, vlaggen of gebouwen maken uiteenlopende groepen zichzelf zichtbaar in de stad. Ruimteclaims kunnen een tijdelijke vorm hebben (demonstraties), semi-permanent zijn (kleuren, logo’s) of een permanente manifestatie zijn (architectuur, stedelijke ruimte).