arcam

Journaal kijken in de bioscoop
Tegenover Theater Tuschinski in de Regulierbreestraat staat het Cineacgebouw. Het is in 1934 gebouwd als journaalbioscoop naar een ontwerp van Jan Duiker. In het pré-televisie tijdperk voorzag een journaalbioscoop mensen van het nieuws. Voor een klein bedrag kon de Amsterdammer bij de Cineac kennisnemen van de actualiteit. De naam Cineac is dan ook een samentrekking van Cinéma d’Actualité. Cineac had één zaal waar aan een constante stroom bezoekers een uur durend journaal werd vertoond. Vanwege deze constante doorstroom hoefde de zaal niet verlicht te worden. Een bezoekje aan het bioscoopjournaal was dan ook meer een tussendoortje dan een avondje uit. De zaal had een eivormige plattegrond en liep omhoog richting het scherm.

Nieuwe bestemmingen
Vanaf de jaren zestig is er geen behoefte meer aan deze vorm van nieuwsvoorziening en wordt de Cineac een gewone bioscoop. Na tijden van leegstand vanaf de jaren tachtig wordt in 1996 geprobeerd de Cineac een duurzame bestemming te geven als locatie van de bekende Planet Hollywood-keten. Na een faillissement in 2000 staat Cineac weer tijden leeg. Krakers bezetten meerdere malen het gebouw om aandacht te vragen voor de leegstand. Vanaf 2006 kijrgt de oude bioscoop meerdere horecabestemmingen. In 2011 vestigt Casino Merkur zich in het gebouw.

Het Nieuwe Bouwen
Het gebouw heeft vier bouwlagen en is opgetrokken in een staalskelet met grote glazen puien en grijs gestucte geveldelen. Het meest kenmerkend is de neon belettering in een staalconstructie op het dak en aan de zijkant van het gebouw. De architectuur is te plaatsen binnen het Nieuwe Bouwen: een architectuurstroming die gekenmerkt wordt door een heldere vormentaal, gebaseerd op eenvoudige volumes. In Nederland zijn er maar weinig bouwwerken in deze stijl terug te vinden en zeer zelden zo prominent in het straatbeeld als bij de Cineac. Mede om die reden is dit gebouw sinds 1993 een Rijksmonument.

Renovaties
Er zijn meerdere aanpassingen aan het gebouw gemaakt door de tijd heen. In de jaren tachtig zijn de neonletters op de gevel verwijderd. Ook is er een achtzijdige uitbouw met daarin de kassa aangebouwd. Dit is in de plaats gekomen van het oorspronkelijke, vrijstaande kassagebouw. In 2006 is de buitenkant van het gebouw gerenoveerd waarbij de neonletters weer zijn teruggeplaatst. Aan de binnenkant is het gebouw ingrijpend veranderd: het sobere ontwerp van Duiker is vervangen door een trendy loungeruimte. De oorspronkelijke, oplopende vloer en de bioscoopstoelen zijn toen verwijderd, wat een teleurstelling te weeg heeft gebracht bij menig liefhebber van de architectuur van Duiker.

Tekst: Anna Peschier