arcam

Groene verbinding

Het Gijsbrecht van Aemstelpark is een Amsterdams stadspark dat een groene verbinding vormt tussen het Amsterdamse Bos en de Amstelscheg. Het is de groene spil van Buitenveldert, een wijk die op zichzelf al doorgaat voor ‘tuinstad’. Met zijn lengte van 2100 meter is het langer dan het Vondelpark maar het wordt aanzienlijk minder druk gebruikt.

Wim Boer

In 1958 startte de aanleg van Buitenveldert, volgens richtlijnen vastgelegd in het beroemde Algemeen Uitbreidingsplan uit 1934, afkomstig van de gemeentelijke afdeling Stadsontwikkeling. Een ruim opgezette, rechthoekig gestructureerde wijk met veel groen en verbindende waterpartijen was het resultaat. Voor de uitwerking van de centrale parkzone die zich in het hart van de wijk van oost naar west moest uitstrekken – later Gijsbrecht van Aemstelpark genoemd – werd in 1958 een ontwerpprijsvraag uitgeschreven. De inzending van tuin- en landschapsarchitect Wim Boer (1922-2000) kwam als winnaar uit de bus en het park werd tussen 1958 en 1968 grotendeels naar zijn ontwerp aangelegd.

‘Kamers’ in een park

Net als de aangrenzende stadswijk vertoont het park de kenmerken van een nieuw-zakelijke of functionalistische ontwerpopvatting, met een heldere rechtlijnige opzet die bovendien aansluit op het Buitenveldertse stratenpatroon. De belangrijkste noord-zuid verkeersaders door de wijk verdelen het park in een opeenvolging van afzonderlijke kamers. Middenin de grootste, centraal gelegen kamer is een vierkant eiland ingericht als ontmoetingsplek. De toepassing van beton en asfalt in het parkontwerp was destijds een volslagen nieuwigheid.

Verloedering

In vakkringen geldt dit modernistische stadspark als een hoogtepunt van na-oorlogse tuinarchitectuur. Maar onder buurtbewoners was het jarenlang weinig in trek. Op een gegeven moment was het groen met het verstrijken van de jaren zo overdadig geworden dat het ten koste ging van de veiligheid. Bruggen en waterpartijen maakten door een niet al te beste staat van onderhoud een verloederde indruk.

Herontwikkeling

Om het park voor de buurt interessanter te maken heeft de gemeente in 2007 een herinrichtingsplan vastgesteld, dat sindsdien gefaseerd wordt uitgevoerd. De eigen identiteit van de afzonderlijke kamers wordt stap voor stap versterkt zonder de samenhang van het geheel uit het oog te verliezen. Het netwerk van voet- en fietspaden wordt verbeterd en het groen erlangs wordt teruggedrongen omwille van de zichtbaarheid en sociale veiligheid. Ook wordt ernaar gestreefd om de gebruiksmogelijkheden van het park te vergroten. De nieuw-zakelijke ontwerpstijl van Wim Boers oorspronkelijke plan uit 1958 wordt bij dit alles zoveel mogelijk gerespecteerd. Als afronding van een eerste fase van deze herinrichting werd in 2008 in een oostelijke kamer van het park de nieuwe stadsdeelwerf van Buitenveldert in gebruik genomen. Dit ontwerp van Claus en Kaan architecten werd in april 2009 onderscheiden met de Gouden A.A.P.