arcam

‘Wegenspaghetti’

Wie op een oude luchtfoto de oostelijke binnenstad bekijkt ziet vanuit zuidoostelijke richting de Weesperstraat als een kaarsrechte lijn het stedelijk weefsel doorklieven, om te eindigen in de wegenspaghetti van het Mr. Visserplein. Deze spaghetti is na een aantal verkeerstechnische verbeteringen ontward. Wat overgebleven is zijn de restanten van een verkeerscircuit dat nooit als zodanig heeft gefunctioneerd.

Verbinding met het centrum

In bouwkundig opzicht is dit het meest zichtbaar in de tramlijnen die dwars over het plein lopen. Het ondergrondse gedeelte van het plein was ontworpen als een tunnel naar de Valkenburgerstraat en heeft tot begin jaren negentig ook als zodanig dienstgedaan. Het Mr. Visserplein werd in 1967 aangelegd als draaischijf waar het verkeer naar de westelijke binnenstad, de IJ-tunnel of via een vierbaans autoweg direct naar het Centraal Station werd gedirigeerd.

Die autoweg is er nooit gekomen; wie nogmaals een blik op de luchtfoto werpt zal zien hoe vanaf het Mr. Visserplein het asfalt overgaat in het tweebaansverkeer van de Jodenbreestraat, om te eindigen in de enkele rijstrook van de Sint Antoniesbreestraat. Dat is heel wat anders dan de stedenbouwkundigen bij de dienst Stadsontwikkeling zich in de jaren vijftig en zestig hadden voorgesteld.

Sanering Waterloopleinbuurt

Het Mr. Visserplein ontstond niet alleen vanuit een verkeerstechnische behoefte; de gemeente wilde met de aanleg ook de armetierige wijken rondom het Waterlooplein saneren. Toen midden jaren zeventig ten behoeve van de geplande vierbaansweg ook de achterliggende Nieuwmarktbuurt eraan moest geloven braken er grote protesten uit in de stad. In de jaren tachtig werden de reeds geruimde percelen aan de Sint Antoniesbreestraat weer keurig met woningen in plaats van asfalt gevuld. Voor het Mr. Visserplein was het toen al te laat, en sindsdien functioneert het plein als een halve verkeersrotonde die vooral verkeer doorsluist richting de IJtunnel.

Maupoleum

Langzaam maar zeker werden de percelen rondom het plein gevuld met gebouwen als het Maupoleum – in 1994 na een levensduur van 23 jaar alweer gesloopt voor nieuwbouw – en de Nederlandse Film en Televisie Academie. Toch heeft de openbare ruimte nooit iemand kunnen bekoren. In combinatie met het hoge aantal verkeersslachtoffers deed dit de gemeente in 2008 besluiten tot een grondige herinrichting van het plein. De als stadsboulevard geherprofileerde Wibautstraat is nu aangesloten op een iets minder kil en in ieder geval veiliger plein.