arcam

Hartje centrum 
Het terrein Oudemanhuispoort is gelegen in het centrum van Amsterdam, tussen de Kloveniersburgwal en de Oudezijds Achterburgwal. Via beide zijden, met aan elke zijde een poort, is het voormalige Oudemannenhuis te bereiken, hier heeft het terrein zijn naam dan ook aan te danken. Anno 2021 is de Oudemanhuispoort één van de meest kenmerkende gebouwen van de Universiteit van Amsterdam. Ook beschikt het terrein over een historische binnentuin.  

Een gasthuis voor ouderen
In het begin van de vijftiende eeuw wordt een grote loterij georganiseerd voor de financiering van het nieuwe Oude Mannen- en Vrouwenhuis, dat in 1602 in gebruik is genomen als gasthuis voor ouderen. Een bejaardentehuis avant la lettre. Hoewel de vrouwen in de meerderheid zijn, wordt het huis het Oudemannenhuis of de Oudemanhuispoort genoemd, naar de gang aan de zuidvleugel. In totaal kent het gebouw vier vleugels, uitgevoerd in afwisselend baksteen en natuursteen. De hoofdvleugel bestaat uit twee achter elkaar gelegen delen. In het achterste gedeelte bevinden zich de eet- en ziekenzalen. 

Shop till you drop
In het midden van de achttiende eeuw wordt het terrein vernieuwd. De gang aan de zuidgevel wordt verbouwd naar een overdekte doorgang met winkelkasten die door het gasthuis worden verhuurd. Hier worden luxe-artikelen, zoals sieraden en edelmetalen, en boeken verkocht. Tegenwoordig zijn alleen de boekverkopers er nog te vinden. Aan beide zijden van de overdekte doorgang bevinden zich de poorten. De poort aan de Kloveniersburgwal komt oorspronkelijk uit 1601, maar is eind achttiende eeuw vervangen door een nieuwe poort. De beeldengroep op het hoofdgestel is vervaardigd door A. Ziesenis, wiens naam onder het middelste beeld te zien is. Aan weerszijden zijn de Armoe en Ouderdom afgebeeld, in het midden Mildheid met de attributen van Overvloed (een hoorn), Wijsheid (een boek) en Verlichting (een lamp). 

Van functie naar functie
In de negentiende eeuw wordt het gasthuis omgezet naar verschillende nieuwe functies, met in 1880 de huidige functie van universiteitscomplex. Collegezalen worden ingericht; grote zalen op de verdiepingen, kleine zalen in de vleugels. In de jaren twintig van de vorige eeuw is uitbreiding noodzakelijk vanwege de groei van het aantal studenten. Een nieuw gebouw, rechts op de foto, wordt in de stijl van de Amsterdamse School gebouwd naar een ontwerp van de architect P. Marnette. Dit nieuwe gebouw biedt plaats aan drie grote collegezalen en heeft de bijnaam ‘De Schaats’ gekregen.

Lieke Haan