Plan van Gool

de Architekten Cie., Oyevaar, Stolle, Van Gool, 1968

Experimenteel ontwerp door Frans van Gool
In Amsterdam Noord ligt het Plan van Gool: een groene plek met ruim 1100 woningen verdeeld over tien gebouwen. De architect, Frans van Gool, is onder meer bekend van de Lijnbaan in Rotterdam. Zijn ontwerp voor de opdracht van de gemeente Amsterdam om het terrein in Noord invulling te geven is destijds verkozen boven het ontwerp van Aldo van Eyck en Jaap Bakema. Het ontwerp van Van Gool dat hij vanuit een tabula rasa vorm heeft gegeven heeft een experimenteel karakter. Zo zijn de woningen aanzienlijk groter dan dat destijds gebruikelijk is, heeft de wijk een vernieuwde vormgeving ten opzichte van de veelvoorkomende strokenbouw in de tuinsteden en is er speciale aandacht voor het collectief gebruik van de ruimte.

Gestapelde portiekwoningen in het groen
Het Plan van Gool bestaat uit tien flats van vijf lagen hoog die kronkelend gepositioneerd zijn in een grote groene tuin. De woningen zijn op de begane grond en de derde verdieping ontsloten door galerijen. De gebouwen zijn niet ontworpen als galerijwoningen, maar als gestapelde portiekwoningen. De afzonderlijke bouwblokken zijn verbonden door aviobruggen. Deze luchtbruggen doen denken aan de vliegtuigslurven op Schiphol die overigens ook ontworpen zijn door Van Gool. De gevels zijn van glas in een aluminium constructie met slanke betonnen draagkolommen. De gebolde balkonbalustrades versieren het complex. Van Gool heeft bij het ontwerp herhaling en anonimiteit omarmt als kwaliteiten die horen bij het wonen in een stedelijke omgeving.

Toegang versleuteld
In de beginjaren is het grote woningcomplex een succes. Er heerst tevredenheid bij de bewoners en ze voelen zich betrokken bij de wijk. Gaandeweg krijgen de gebouwen een minder goed imago: de open galerijen zorgen voor veel overlast, het beheer en onderhoud van de woonblokken schieten te kort en de openbare ruimte krijgt een armoedig karakter. De wijk krijgt in toenemende mate een verlaten indruk. De woningcorporaties Ymere en Eigen Haard besluiten daarom de woningen te renoveren. Pogingen tot renovatie stuiten vanaf 2004 op verzet van bewoners die vrezen voor hogere huurprijzen. In 2013 start het renovatieproject dat het complex ingrijpend veranderd. Zo worden de tot dan toe openbare galerijen afgesloten door het maken van glazen entreehuisjes waar de bewoners door middel van een sleutel het gebouw in kunnen komen. Ook zijn de gevels en de trappenhuizen verbeterd en zijn in de woningen de ventilatie, leidingen, puien en kozijnen vernieuwd. Met het oog op duurzaamheid zijn de woningen ook beter geïsoleerd. De renovatie is uitgevoerd naar ontwerp van Architekten Cie. Dit architectenbureau is voortgekomen uit het bureau van Frans van Gool.

Tekst: Anna Peschier

Website by HOAX Amsterdam