Raadhuis van Nieuwer Amstel

Roelof Kuipers, 1892

Neorenaissance

Het neorenaissancistische gebouw, opgeleverd in 1892, werd aanbesteed voor 92.600 gulden. Door critici was een appèl gedaan op het gemeentebestuur om meer te investeren in het Raadhuis. De redactie van De Opmerker, een architectuurtijdschrift van destijds, uitte haar twijfels over de toereikendheid van het budget: ‘Nu het nog niet te laat is, meenen we dan ook het Gemeentebestuur in overweging te moeten geven, zijn loffelijk voornemen niet ten halve uit te voeren om later niet voor een onherstelbaar fait accompli te staan, terwijl nu met eene betrekkelijk geringe verhooging van kosten een raadhuis verkregen kan worden, dat voor het nageslacht getuigenis zal afleggen van den kunstzin der hedendaagsche bestuurders van Nieuweramstel’. De auteurs zagen liever de totstandkoming van het oorspronkelijke ontwerp van architect Roelof Kuipers. Kuipers had met dat ontwerp een uitbundiger raadhuis voor ogen, maar het bestuur besloot tot versobering uit budgettaire overwegingen. Zo werden bijvoorbeeld de toppen van de zijgevels vervangen door dakvensters en is er minder zandsteen en beeldhouwwerk toegepast.

Dubbelganger
Ondanks de versoberingen is en blijft het raadhuis een opvallend gebouw. Het werd dermate gewaardeerd dat het zelfs een ware dubbelganger kreeg. In Kerkrade werd in 1913 een nieuw stadhuis geopend, waarvan de uitwendige architectuur vrijwel volledig gebaseerd was op het gebouw aan de Amsteldijk.

Gemeentearchief
Het pand heeft bijna een eeuw lang een belangrijke functie voor Amsterdam gehad. Nadat het korte tijd dienst had gedaan als raadhuis werd het in gebruik genomen als zetel van het hoofdstedelijke Gemeentearchief. Samen met de achtergelegen voormalige diamantslijperij (het monumentale Asschergebouw) en zo’n zes andere, inmiddels gesloopte, bijgebouwen huisvestte het complex het ‘geheugen van Amsterdam’. In 2007 verhuisde het archief naar een nieuw onderkomen: gebouw De Bazel aan de Vijzelstraat. De verhuizing was een enorme klus: veertig kilometer aan eeuwenoude en kwetsbare archieven en collecties moest worden verplaatst. Tegenwoordig heet het archief Stadsarchief Amsterdam.

Transformatie
Na de verhuizing in 2007 heeft het gebouw aan de Amsteldijk enkele jaren leeggestaan alvorens het, in combinatie met het gehele archiefterrein, is getransformeerd tot een gebied met parkeergarage, (creatieve) bedrijven, woningen, hotel, theater en een school. Er is daarbij, na sloop van een aantal gebouwen, ruimte gemaakt voor de ontwikkeling van nieuwbouw en twee nieuwe pleinen. Het gebied wordt nu gekenmerkt door hoogwaardige nieuwbouw in combinatie met de authentieke uitstraling van het voormalige Raadhuis en de Diamantslijperij. Of deze nieuwe invulling wederom getuigt ‘van den kunstzin der hedendaagsche bestuurders’ is nu aan ons om al dan niet vast te stellen.

Website by HOAX Amsterdam