Woningplattegronden
#10
Als de afgelopen maanden iets duidelijk hebben gemaakt, is het wel hoe snel onze vaste waarden en ideeën achterhaald kunnen raken. Dat geldt ook voor architectonische begrippen. Arcam is begonnen met een inventarisatie daarvan en beschouwing daarop.
Of het nu een huurovereenkomst, tennistoernooi of demonstratie is – het lijkt alsof Coronamaatregelen als weliswaar goed onderbouwde, maar niet in beton gegoten richtlijnen worden opgevat. Net als de Coronapaadjes die op allerlei plekken ontstaan, zoeken mensen hun eigen weg in het Nieuwe Normaal, dat nooit vanzelfsprekend zal worden. We beleven deze periode überhaupt niet allemaal hetzelfde. Corona heeft de nieuwe Canon in ieder geval niet gehaald, maar staat op de nieuwe Tijdlijn van Arcam wel vermeld. Daar is nog veel meer op te zien. Architectonisch herijken #10: Woningplattegronden.
De Grachtengordel verdween uit de landelijke Canon en de gastarbeider kwam ervoor in de plaats. De Stijl ging, het Oranjegevoel kwam. Willem Drees maakte plaats voor Anton de Kom. Nederland verandert, en vooral – de inzichten veranderen. Bij ARCAM maakte de oude Canon, een Panoramawand die de ontwikkeling van Amsterdam tussen 800 en 2000 in kaart bracht, plaats voor een Tijdlijn Amsterdam 2000-2030.
Bij een kritische beschouwing van de Tijdlijn tijdens de Dag van de Architectuur bleek dat er in Amsterdam tussen 2000 en 2020 ongelofelijk veel is verbeterd in de publieke ruimte en groenvoorzieningen in de stad. Hanneke Kijne liet zien hoe alle grote parken werden gerenoveerd, de waterkwaliteit steeg tot ‘zwembaar’, de Gezonde Stad nodigde uit tot beweging, het duurzaamheidsbesef nam toe en circulariteit werd een algemeen geaccepteerd beleids– en ontwerpbegrip.
De ontwikkeling van de woonkwaliteit liet juist een dalende lijn zien. De variatie in plattegronden en doelgroepen nam af, de vierkante meterprijs werd drie keer zo hoog en de woning werd twee keer zo klein. Toeristen namen bezit van de stad, woningcorporaties werden ingrijpend beperkt in hun bevoegdheden. De toenemende bewonersinvloed woog niet op tegen het uitdijende ruimtebeslag van installaties. En dat alles binnen de context van een (wereldwijde) trend die van wonen een beleggersaangelegenheid maakt in plaats van een mensenrecht.
Fenna Haakma Wagenaar, Lyongo Juliana en Marlies Rohmer stelden samen een lange lijst van misstanden op. Slechte huizen leiden tot slechte buurten. Dat leidt tot een hoge verhuisgraad, angst op straat en niet wonen zoals je zou willen. Je kunt niet met je fiets in de lift, er is geen ruimte voor je schoenen in de gang, je kunt je gasten niet ontvangen, en gesloten luchtcirculatiesystemen resulteren in kookluchtjes door het hele huis. Allemaal tekortkomingen die vooral nu dagelijks worden ervaren.
De komende maanden gebruiken we de Tijdlijn om te praten met en over de stad. Wat is er de afgelopen 20 jaar gebeurd? Wat waren bepalende gebouwen of gebeurtenissen voor Amsterdam? Welke ontwikkelingen tekenen zich af? Al deze verhalen, groot en klein, van binnen en van buiten de architectuur, verzamelen we online en offline. Zo wordt de periode 2020-2030 behalve een vooruitblik, ook een collectieve wensenlijst. Al die kennis stoppen we in een definitieve Tijdlijn, en in onze programma’s natuurlijk.