Thomaskerk
Karel Sijmons, 1966
Bijzondere gebouwen kunnen soms heel onopvallend zijn. Neem de Thomaskerk aan de Prinses Irenestraat in stadsdeel Zuid: een op het eerste gezicht wat rommelig ogend geheel, opgetrokken uit een alledaags soort gele baksteen. Je zou er zomaar aan voorbijlopen. Maar vergis je niet, want dit gebouw uit 1966 geldt als een hoogtepunt uit de Nederlandse kerkarchitectuur van na 1945.
Boeiend en bijzonder
De snelste manier om dat te begrijpen is door er een keer naar binnen te gaan. Vanuit een met marmer geplaveide voorruimte ga je dan via een brede trap onder een relatief laag plafond enkele treden omhoog de kerkzaal in. Daar is er van alles dat verbaast en imponeert: een enorm hoog golvend plafond met een driehoekig daklicht erin, zware betonnen muren en pilaren, onnavolgbare niveauverschillen en verdraaiingen die de ruimte boeiend en bijzonder maken.
Le Corbusier
Veel van wat hier is te zien, getuigt van de invloed van Le Corbusier (1887-1965), een Zwitsers-Franse architect die van nauwelijks te overschatten betekenis is geweest voor de ontwikkeling van de moderne architectuur. De ontwerper van de Thomaskerk, Karel Sijmons (1908-1989), was al vroeg in zijn loopbaan onder de indruk van Le Corbusiers werk. De Thomaskerk draagt vooral de sporen van de kathedraal van Ronchamps, een fameuze kerk van Le Corbusier uit 1954, met dikke muren van beton en een golvend plafond.
Protestantse Kerkenbouw
Karel Sijmons was een gematigde modernist, die zich zich in de loop van zijn architectenbestaan ontwikkelde tot specialist op het gebied van de protestantse kerkarchitectuur. Hij ontwikkelde vernieuwende, eigen ideeën die hij toepaste in de kerken die hij ontwierp. Die ideeën gingen bijvoorbeeld over welke ruimtes het meest geschikt waren voor bepaalde onderdelen van de liturgie of over de plaats van het doopvont. In de Thomaskerk werden liturgische handelingen als de doop, het woord en de avondmaalsviering ondergebracht in afzonderlijke ruimtes. Ook voor het gebed is een aparte plek gemaakt.
Theater
De ‘rommelige’ buitenkant van de Thomaskerk is het resultaat van Sijmons’ overtuiging dat al die activiteiten een eigen ruimte nodig hadden. Wat bovendien meespeelde, was het idee dat de kerk onderdeel moest zijn van een meer algemeen cultureel leven. Daarom werden de kerkruimtes omgeven met enkele ruimtes die konden worden gebruikt voor niet strikt kerkelijke functies. De belangrijkste daarvan is de theaterzaal (links op de foto, met het groene koperen dak). In dit Thomastheater worden onder meer lunchconcerten en filmvertoningen geprogrammeerd.