arcam

Straat en kerk

In het midden van de Vondelstraat in West ligt de Vondelkerk. Zowel het ontwerp van de straat als de kerk zijn van de hand van de beroemde architect P.J.H. Cuypers, bekend van het Centraal Station en het Rijksmuseum. Cuypers woonde ook in de Vondelstraat in een door hemzelf ontworpen huis op nummers 77-79. In zijn woning had hij uitzicht op de kerk. Ook ontwierp hij daarnaast nog negentien andere huizen in de straat.

Loterij
In 1872 werd de eerste steen gelegd van de nieuwe rooms-katholieke kerk in neogotische stijl. Een jaar later was het geld echter op en waren er slechts twee traveeën van het koor met apsis klaar. Met behulp van een loterij van ‘kunstvoortbrengselen en voorwerpen van smaak’ werd in 1875 het bedrag van 45.000 gulden opgehaald om de kerk af te bouwen. Zo kon de bisschop van Haarlem in 1880 de kerk van het Allerheiligst Hart van Jezus inwijden, zoals de officiële naam van de Vondelkerk luidt.

Kerk als middelpunt
Cuypers groepeerde de zijkapellen rondom een hoge toren, een kenmerk dat in veel van zijn kerkontwerpen terug is te vinden. Van belang in deze constructie is de toepassing van ijzer, dat in de tweede helft van de negentiende eeuw een grote opmars maakte binnen de architectuur. De vijftig meter hoge toren van de Vondelkerk maakt het gebouw tot een opvallend herkenningspunt. Hij is daardoor te zien vanuit het Vondelpark.

Herbestemming
Nadat de kerk in 1977 buiten gebruik werd gesteld, werd de kerk verkocht voor één gulden aan een belegger die er niet naar omkeek. De kerk raakte snel in verval en krakers namen er hun intrek. Om de kerk te behoeden voor de sloop werd de Stichting Vondelkerk in 1981 in het leven geroepen. Met behulp van restauratiearchitect André van Stigt ontstond een plan voor de verbouwing van de Vondelkerk. De insteek van het plan was om er weer een publieksruimte van de maken. Sinds de oplevering in 1986 vinden er festiviteiten en lezingen plaats en zijn er creatieve bedrijven gevestigd. De Vondelkerk is hiermee één van de eerste herbestemmingen in Amsterdam.