arcam

Gezichtsbepalende kerk 
In de Nieuwmarktbuurt, niet ver van de Sint Antoniesluis, is een gezichtsbepalende kerk van Amsterdam te vinden: de Zuiderkerk. In het begin van de zeventiende eeuw besluit het stadsbestuur tot de bouw, naar ontwerp van stadsbouwmeester Hendrick de Keyser. In 1611 wordt het kerkgebouw geopend en drie jaar later wordt de toren volledig voltooid. De Zuiderkerk is de eerste voor de protestantse eredienst ontworpen kerk in Amsterdam. 

Een grimmige poort
De kerk is vanaf de Sint Antoniesbreestraat te bereiken via de poort van het Zuiderkerkhof. De poort is ontworpen door de schoonzoon van De Keyser, Nicholas Stone. Aan voor- en achterzijden van de poort zijn doodshoofden te vinden, deze verwijzen naar het daar achter gelegen Zuiderkerkhof. Op het kerkhof werden de ‘gewone burgers’ begraven. De kerk zelf was bestemd voor de graven van personen van aanzien. Ook het eerste kind van Rembrandt van Rijn, dat nog geen drie maanden oud is geworden, heeft daar zijn laatste rustplaats gekregen. De begrafenis kostte de schilder vier gulden. 

Klaar voor de toekomst
De protestantse kerk is ontworpen in de renaissancestijl, met classicistische ornamenten en vormen. De bouw van de kerk begint in 1603. Het bouwproces wordt vervolgens een aantal jaren gestaakt, wegens geldproblemen en een pestuitbraak. In 1611 kan de kerk toch officieel geopend worden. De toren van de kerk en de afsluiting eromheen worden pas in 1614 afgerond. De laatste kerkdienst, een huwelijk, vindt plaats in 1929. Het gebouw wordt wegens bouwvalligheid gesloten in 1970. In de late jaren zeventig is de kerk gerestaureerd. Architect Hans Hagenbeek heeft het interieur voor de nieuwe functie aangepast met o.a. tussenvloeren en glazen wanden. Daarna maken de gemeentelijke diensten Ruimtelijke Ordening en Wonen kwartier in het kerkgebouw. De laatste jaren wordt de Zuiderkerk gebruikt als verhuur- en evenementenlocatie. In 2011 start een volgende restauratie van de kerk en de toren. In opdracht van Stadsdeel Centrum maakte Archivolt architecten een plan voor de ontzouting van de buitenkant van de kerk en de restauratie van de dakbedekking. In 2012 is de hele restauratie afgerond en kan het gebouw naar verwachting weer een hele tijd mee.  

Lieke Haan