arcam

Broedplaats in pakhuis
Aan de Veemkade in het Oostelijk Havengebied ligt Pakhuis Wilhelmina. Het voormalige pakhuis is in de eerste plaats een creatief bolwerk voor kunstenaars, artiesten, ontwerpers en ambachtslieden. In de loop der jaren zijn er publiek toegankelijke bedrijfjes in de plint gekomen. Een hiervan is Mezrab, een cultureel centrum voor verhalenvertellers.

Honderd meter lange gevel
Het pakhuis is in 1892 gebouwd naar ontwerp van architect H. Moen. De honderd meter lange gevel is opgetrokken in massief metselwerk dat tot wel 66cm dik is. Het gebouw heeft een constructie van gietijzeren kolommen. Ook heeft het gebouw grenen moerbalken en vloeren. In de jaren zestig is het westelijke deel van het pakhuis tot een kantoor verbouwd met betonnen kozijnen.

Broedplaatsenbeleid
In de jaren tachtig wordt het pakhuis gekraakt door een groep kunstenaars. Het groeit snel uit tot een toonaangevend kraakpand. Om het pakhuis te redden van sloop verenigen de gebruikers zich in 1994 en zetten Stichting Wilhelmina op. Ze slagen uiteindelijk in hun missie en het pakhuis wordt in 2003 gerenoveerd. Het pakhuis biedt dan aan ongeveer 100 kunstenaars, ontwerpers en makers een werkruimte. De samenwerking met de gemeente leidt tot het zogeheten broedplaatsenbeleid, waarbij kunstenaars via Bureau Broedplaatsen een goedkoop atelier kunnen bemachtigen in een leegstand pand.

Renovatie
De renovatie van het pakhuis is uitgevoerd door CASA Architecten. Hierbij is met zo min mogelijk ingrepen geprobeerd om ateliers, bedrijfsruimten en kantoren te creëren. Er is gekozen voor een flexibel bouwconcept, zodat kunstenaars en andere gebruikers veel vrijheid hebben bij het indelen van hun ruimtes. De monumentale vloerbalken zijn in het zicht gelaten en de gietijzeren kolommen hebben een likje brandwerende verf gekregen. Om het gebouw brandveilig te ontsluiten zijn ook twee trappenhuizen aan het gebouw toegevoegd.

Gebouw overkapt
In 2007 verandert de uiterlijke verschijning van Pakhuis Wilhelmina. Dan wordt namelijk het woon- en kantoorgebouw Chicago opgeleverd. Dit gebouw aan de Piet Heinkade helt met de achterkant over Pakhuis Wilhelmina heen. Vanaf de zesde verdieping steekt het gebouw over het oude pakhuis heen, zonder dat het constructief of functioneel in verbinding met elkaar staat. De huurders van Pakhuis Wilhelmina hebben zich aanvankelijk verzet tegen de bouw van Chicago, wat zelfs heeft geleid tot een tijdelijke bouwstop. Uiteindelijk zijn de partijen tot overeenstemming gekomen.

Tekst: Anna Peschier