arcam

Drooglegging
Op de hoek van de Ringdijk en de Middenweg staat de voormalige ‘Herberg het Regthuys’. Op deze straathoek is goed te zien dat de Watergraafsmeer een stuk lager ligt (5 meter onder NAP) dan het Amsterdam binnen de Ringdijk. Tot begin 17e eeuw was de Watergraafsmeer nog open water waarvandaan vijandelijke schepen de stad konden aanvallen. De regenten van de stad besloten daarom in 1628 tot de drooglegging van de Watergraafsmeer. Het nieuwe land zou bovendien veel geld opleveren. De polder werd een groene oase, waar welgestelde Amsterdammers hun buitenhuizen bouwden.

Herberg en rechtshuis

De Ringdijk was destijds de grens van Amsterdam en hier stond langs de Middenweg ‘Herberg het Regthuys’. Het is gebouwd rond 1660 en werd voor meerdere doeleinden gebruikt. Bezoekers die in de late uurtjes de stadspoorten van Amsterdam gesloten vonden, konden hier overnachten. Maar ook werd er rechtgesproken, en de straffen die hier werden uitgedeeld waren bepaald niet mals.

Koepeltorentje

‘Herberg het Regthuys’ werd in 1777 vervangen door een nieuw rechthuis – het gebouw dat er nu staat. Het ligt iets dichter bij de Ringdijk dan het oorspronkelijke pand. Het nieuwe gebouw heeft een rechthoekige plattegrond en bestaat uit een kelder, twee verdiepingen en een zolder. De ontwerper is onbekend. De bakstenen gevels zijn opgetrokken in kruisverband en de ingang wordt nadrukkelijk gemarkeerd door Toscaanse zuilen aan weerszijden en een balkon erboven. Op een uitbouw van het dak staat het kenmerkende koepeltorentje.

Napoleon Bonaparte

Dit torentje is ook te zien op een schilderij dat is gemaakt van de binnenkomst in Amsterdam van Keizer Napoleon Bonaparte in 1811. In het voormalig rechthuis werden toen de sleutels van de stad officieel aan hem overhandigd. Het enorme schilderij ‘De intocht van Napoleon in Amsterdam’ (vier bij zes meter) is in 1813 vervaardigd door de Antwerpenaar Matthieu van Bree en is te zien in het Amsterdam Museum.

Rijksmonument

Sinds de annexatie in 1921 van Watergraafsmeer door Amsterdam is de oorspronkelijke functie van rechthuis komen te vervallen. Later heeft het pand dienstgedaan als een bankvestiging, een platenzaak, een houthandel en een restaurant. De voormalige ‘Herberg het Regthuys’ is inmiddels een Rijksmonument.