Putterstraat en omgeving

A.U. Ingwersen, T. Kuipers, 1919

Stad en platteland komen samen in Noord
In Amsterdam-Noord ligt de Vogelbuurt, waar alle straten genoemd zijn naar vogelsoorten. Deze wijk is tussen 1910 en 1923 gebouwd met als voornaamste doel om arbeiders van een betere woonstandaard te voorzien. Binnen de wijk ligt het Vogeldorp, dat ook wel wordt gezien als het eerste tuindorp in Amsterdam-Noord. Een tuindorp is een stedenbouwkundig concept dat gebaseerd is op het tuinstadgedachtegoed van Ebenezer Howard. Bij zijn model voor een tuinstad worden de voordelen van de stad gecombineerd met het aangename leven van het platteland. Naast het Vogeldorp is dit gedachtegoed ook terug te vinden in andere delen van de Vogelwijk, waaronder omgeving van de Putterstraat, het Zwanenplein en de Mussenstraat. Dit deel is ontworpen door Tjeerd Kuipers en Arnoldus Inwersen in opdracht van Patrimonium.

Woningen in idyllische setting
Kuipers en Ingwersen hebben in deze buurt de stijl van de Amsterdamse School toegepast. Dit zorgt voor architectonische eenheid. Toch hebben de afzonderlijke huizen door bijvoorbeeld gevelstenen en inspringende gevels een eigen karakter. Er zijn verschillende soorten woningen te vinden, van tweekamer- tot zevenkamerwoningen. Alle woningen hebben een voordeur aan de straat. Hoewel dit buurtje in de stad ligt, heeft het een zeer dorps karakter. Dit komt onder andere door idyllische laagbouw met voortuintjes, een centraal plein met een kerk, poorten en ruimte voor groen.

Spookjesachtige poort
De Putterstraat is een pittoresk straatje met een symmetrische opbouw. De gevel van de huizen springt terug in het middendeel van de straat waardoor er een dynamisch gevelbeeld ontstaat. Het is via een sprookjesachtige poort toegankelijk vanaf het Zwanenplein. In deze poort staan inscripties over de dure prijzen van levensmiddelen in tijden van de Eerste Wereldoorlog. De bouw van deze huizen is namelijk begonnen tijdens de Eerste Wereldoorlog en deze periode ging gepaard met een schaarste aan onder andere bouwmaterialen. Meerdere gevelstenen van natuursteen op de woningen aan de Putterstraat en op het Zwanenplein verwijzen ook naar de Eerste Wereldoorlog. In sommige gevelstenen staan versjes gebeiteld door David Ingwersen (de broer van de architect). Een van de versjes gaat over de neutrale rol van Nederland in de Eerste Wereldoorlog. Dit versje gaat als volgt:

IJsbeer en Luipaard en Gallische Haan,

bonden den kampstrijd met d’adelaar aan

Hoe bloedden kaken en klauwen!

Holland toog rustig aan ’t bouwen

Wat vindt de vrede na vier jaar vol leed

d’adelaar stervend, dit bouwwerk gereed

In het bovenstaande versje worden dierennamen als metafoor gebruikt voor landen die meededen aan de Eerste Wereldoorlog. Zo is de ijsbeer Rusland, de luipaard het Verenigd Koninkrijk, de gallische haan Frankrijk en de adelaar Duitsland. Er zijn ook gevelstenen met daarop vogels afgebeeld, als verwijzing naar de naam van de buurt.

Tekst: Anna Peschier

Website by HOAX Amsterdam