arcam

KSNM-lijn Amsterdam – Barcelona
Het KNSM-eiland is een schiereiland dat onderdeel uitmaakt van het Oostelijk Havengebied in Amsterdam. Het eiland is samen met het Java-eiland gebouwd als golfbreker voor de Oostelijke Handelskade. Nadat het is opgehoogd vestigt in 1903 de Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij (KNSM) zich op het eiland en gebruikt tot eind jaren 70 het eiland als haventerrein. Op het eiland staan nog veel havengebouwen. Deze zijn in de jaren 80 in gebruik genomen door krakers en kunstenaars. In 1988 ontwerpt architect Jo Coenen een stedenbouwkundig masterplan voor het KNSM-eiland en wordt het gebied ontwikkeld tot woonwijk. Het stedenbouwkundige plan voorziet een brede boulevard in het midden van het KNSM-eiland en de bouw van grote bouwvolumes. De schaal van de bebouwing heeft Coenen afgestemd op de forse maten van het water, de kades en de laatste resten van de havenloodsen. Aan de zuidzijde is het wooncomplex Barcelona, ook wel het Albertcomplex genoemd, verrezen aan het Barcelonaplein. Zowel de naam van het gebouw als het plein verwijst naar de KNSM-lijn Amsterdam – Barcelona.

Kunstzinnige toegang
Barcelona is een gebouw met 321 woningen, bedrijfsruimten en een ondergrondse parkeerplaats. Het complex is ontworpen door de Belgische architect Bruno Albert en heeft een opvallende vorm. Te midden van het rechthoekige complex torent een rond gebouwdeel boven het geheel uit. Dit cirkelvormige deel van acht bouwlagen heeft een opening aan de Levantkade. Deze opening is versierd met het gebogen hekwerk gemaakt door kunstenaar Narcisse Tordoir. Het bestaat uit gedecoreerde vierkanten met onderin een grote doorgang. De vierkanten tonen telkens een raam met een opzijgeschoven gordijn. Naast de gordijnen zijn verschillende dingen afgebeeld, waaronder gezichten en bloemen. Het hekwerk kan niet afgesloten worden en geeft toegang tot het complex via het openbare Barcelonaplein. In het noorden is er via de KNSM-laan ook toegang tot het complex via een flauwe trap met vijf treden. Deze trap, met op iedere trede een tekst, is een artistiek kunstwerk ontworpen door kunstenaar Jouke Kleerebezem.

Geborgenheid
Het wooncomplex heeft vanaf de buitenkant een rustige uitstraling door het gebruik van uitsluitend rode baksteen. De gevel aan het Barcelonaplein daarentegen heeft een afwisseling van gele en rode bakstenen waardoor er een levendig gevelbeeld ontstaat met neoclassicistische verwijzingen. Bruno Albert heeft gemeenschapsgevoel en geborgenheid als uitgangspunt genomen bij het ontwerp van de gesloten woonvorm. Naast het Barcelonaplein bevinden zich in het complex ook twee binnenhoven. Deze binnenhoven met louter geometrische vormen zijn niet zozeer gebruikstuinen, als wel kijktuinen. De tuinen hebben een golvend maaiveld van sedum tapijt. Aluminium bakken gevuld met witte schelpen weerkaatsen het licht. Uit elke bak steekt een aluminium mast omhoog als een boom, waaraan klimplanten omhoog slingeren. Aan de zijkanten liggen geveltuinen van de bewoners.

Tekst: Anna Peschier